کشت آکواپونیک (پرورش ماهی و گیاه)

آکواپونیک حاصل ترکیب دو کلمه آکواکالچر (پرورش ماهی ) و هیدروپونیک می باشد. در این روش پرورش ماهی و کشت سبزیجات به صورت توام انجام می شود.

یکی از مشکلات پرورش دهندگان ماهی , تجمع آمونیاک دفع شده توسط ماهی ها در آب است که یک ماده  سمی به شمار می رود . برای پاک سازی آب از این ماده مجبور به استفاده از  بیو فیلترهایی هستند که آمونیاک را به نیترات تبدیل کند. این در حالی است که مواد دفعی حاوی نیتروژن می توانند منبع غذایی مفیدی برای گیاهان باشند.

در روش آکواپونیک بین گیاه و ماهی به نوعی همزیستی ایجاد می کنند به این ترتیب که ماهی ها منبعی غنی از نیتروژن را برای گیاهان فراهم می کنند و گیاهان نیز محیط زندگی ماهی ها را از آمونیاک سمی پاک می کنند.

فاضلاب مخزن پرورش ماهی نخست برای کاهش مواد آلی رسوب شده و معلق جامد ,تیمار می شود و سپس آب حاصله برای حذف آمونیاک و نیترات در فیلتر زیستی به درون هیدروپونیک , جایی که گیاه مقداری از مواد غذایی محلول را جذب می کند ,جریان میابد.

آمونیاک و نیتریت اضافی توسط باکتری هایی که بر روی مخزن رشد می کنند حذف می شوند و در نهایت آب تصفیه شده وارد مخزن فاضلاب شده و به مخزن پرورش ماهی ها برگردانده می شود.

مزایای آکواپونیک :

۱-کاهش تعداد ابزار مورد نیاز مثل پمپها نسبت به تولید هر دو محصول به صورت جداگانه

۲-بازدهی بیشتر و تولید محصول بیشتر در سطح کمتر

۳-صرفه جویی در مصرف آب ( کاهش نیاز به تعویض آب مخزن پرورش ماهی )

۴- کاهش آلودگی محیط در اثر دفع آب آلوده

۵-  تامین مواد غذایی گیاهان از راه غذا و مواد دفع شده از ماهی ها

۶- تولید محصولات سالم به دلیل عدم استفاده از سموم شیمیایی

اهمیت:

جهان امروز در حال ورود به عرصه جدیدی در صنعت آبزی پروری می باشد که با توجه به کمبود منابع آبی نگرانی های فاحشی را در ارتباط با بحث توسعه پایدار جهت تأمین امنیت غذایی به خصوص برای نسل آینده در پی خواهد داشت. لذا، آبزی پروری در کشورهای در حال توسعه کمک شگرفی در تأمین امنیت غذایی خواهد داشت. در اکثر سیستم های آبزی پروری، آب پس از ورود به حوضچه پرورش آبزیان از سوی دیگر حوضچهف خارج می شود که نتیجه ی این امر افزایش آلودگی محیط زیست در اثر تخلیه آب خروجی که غنی از پسماندهای غذایی که همراه با سایر مواد جامد و یا محلول مضر است، می باشد. بنابراین، آبزی پروری دردنیای کنونی جهت افزایش تولید در واحد سطح و تأمین امنیت غذایی و همچنین جلوگیری از آلودگی زیست محیطی به روش های جدیدی هم چون آکواپونیک نیازمند است در واقع در این روش گیاهان و جانوران آبزی به طور همزمان کشت داده می شوند. و آب از حوضچه های پرورش که غنی از پسماندهای غذایی، آمونیاک و مدفوع ماهیان است، از فیلترهای مکانیکی عبور و پس از حذف ذرات جامد، وارد فیلترهای بیولوژیکی می شود و پس از انجام پدیده ی نیتریفیکاسیون توسط باکتری های ساکن در این بیوفیلترها و تبدیل آمونیاک سمی به یون نیترات همراه با مواد غذایی مفید محلول به سمت بستر کشت گیاه حرکت می کند و پس از جذب یون نیترات و مواد غذایی محلول در آب توسط گیاه، آب سالم دوباره به حوضچه های پرورش ماهی بازگردانده می شود. نتایج حاصل از فرآیند آکواپونیک افزایش تولید در واحد سطح و تولید مواد غذایی پایدار در نتیجه ی برداشت توام چند محصول از یک منبع غذایی بدون نیاز به خاک و کود و یا هر نوع آفت کش و در نهایت دست یابی به محصولی سالم، استفاده بهینه از آب، تأمین امنیت غذایی، کاهش آلودگی های زیست محیطی و افزایش اشتغال زایی را در پی خواهد داشت.